एचआयव्ही किंवा ह्युमन इम्युनोडेफिशियन्सी व्हायरस हा एक संसर्ग आहे जो शरीराची रोगप्रतिकारक शक्ती कमकुवत करतो. हा विषाणू प्रामुख्याने असुरक्षित संभोग, संक्रमित सुयांचा वापर, रक्त संक्रमण आणि बाळंतपणादरम्यान किंवा स्तनपानादरम्यान आईपासून बाळापर्यंत पसरतो. एचआयव्ही बाधित व्यक्तीची रोगप्रतिकारक शक्ती हळूहळू कमकुवत होते, ज्यामुळे शरीर सामान्य संसर्गांशी लढण्यास असमर्थ बनते. वेळेवर जर लक्षणे ओळखायला आली नाही तर नक्कीच धोका निर्माण होतो. पण जर वेळीच लक्षणे लक्षात आली तर उपचार करून या संसर्गावर नियंत्रण ठेवता येते.
रुग्णाला वारंवार गंभीर संसर्ग
एचआयव्ही संसर्ग तीन टप्प्यात वाढतो. पहिल्या टप्प्याला तीव्र एचआयव्ही संसर्ग म्हणतात, ज्यामध्ये विषाणू शरीरात वेगाने पसरतो. दुसरा टप्पा क्लिनिकल लेटन्सी आहे, ज्यामध्ये विषाणू सक्रिय राहतो परंतु लक्षणे कमी दिसतात. शेवटचा टप्पा एड्स आहे, जिथे रोगप्रतिकारक शक्ती गंभीरपणे कमकुवत होते. या काळात, रुग्णाला वारंवार गंभीर संसर्ग आणि आजार होऊ लागतात. एचआयव्हीचा परिणाम हळूहळू शरीराची रोगप्रतिकारक शक्ती नष्ट करतो, ज्यामुळे साधे आजार देखील घातक ठरू शकतात. वेळेवर उपचार न केल्यास, ते शरीराच्या जवळजवळ प्रत्येक भागावर परिणाम करू शकते.
एचआयव्हीची सुरुवातीची लक्षणे कोणती?
लेडी हार्डिंग हॉस्पिटलमधील डॉ. एल.एच. घोटकर स्पष्ट करतात की एचआयव्हीची सुरुवातीची लक्षणे कधीकधी सामान्य विषाणू संसर्गासारखी दिसतात, म्हणून लोक त्याकडे दुर्लक्ष करतात. संसर्ग झाल्यानंतर 2 ते 4 आठवड्यांच्या आत, रुग्णाला ताप, घसा खवखवणे, डोकेदुखी, स्नायू दुखणे आणि थकवा जाणवू शकतो. काही लोकांमध्ये, शरीरावर लाल पुरळ, सुजलेल्या लिम्फ नोड्स आणि रात्री घाम येणे ही लक्षणे दिसून येतात.
जलद वजन कमी होणे
सोबतच जलद वजन कमी होणे, वारंवार जुलाब होणे आणि सतत अशक्तपणा येणे ही देखील सामान्य लक्षणे आहेत. सुरुवातीच्या टप्प्यातील लक्षणे काही आठवड्यांत स्वतःहून निघून जाऊ शकतात, परंतु याचा अर्थ असा नाही की विषाणू निघून गेला आहे. तो शरीरात असतो आणि हळूहळू रोगप्रतिकारक शक्तीला नुकसान पोहोचवतो. म्हणून, अशी लक्षणे दिसल्यास, वेळेवर एचआयव्ही चाचणी करणे महत्वाचे आहे जेणेकरून संसर्ग लवकर ओळखता येईल आणि त्यावर उपचार करता येतील.
स्वतःचे रक्षण कसे करावे?
संभोग नेहमी सुरक्षित असेल याची काळजी घ्यावी
सुया, ब्लेड आणि रेझर सामायिक करणे टाळा.
एचआयव्ही पॉझिटिव्ह गर्भवती महिलांनी डॉक्टरांच्या सल्ल्यानुसार उपचार घ्यावेत जेणेकरून संसर्ग बाळाला होऊ नये.
फक्त तपासणी करून घ्या आणि सुरक्षित ब्लड ट्रांसफ्यूजन करा.
सौ. मनिषा-थोरात-पिसाळ गेल्या १२ वर्षांपासून पत्रकारिता क्षेत्रात कार्यरत आहेत. ‘‘न्यूज एक्सप्रसे मराठी’’ या पुणे जिल्ह्यातील आघाडीच्या न्यूज पोर्टलच्या कार्यकारी संपादक म्हणून जबाबदारी सांभाळत आहेत. सामाजिक, राजकीय, शैक्षणिक आणि औद्योगिक क्षेत्रातील विविध समाजपयोगी उपक्रमांमध्ये त्यांनी योगदान दिले आहे.
Comment List