रक्तदाब (बीपी) हा आपल्या शरीरातील रक्तप्रवाहाची ताकद आणि हृदय गती मोजण्याचा एक मार्ग आहे. जेव्हा हृदय रक्त पंप करते तेव्हा ते नसांच्या भिंतींवर दबाव टाकते, ज्याला रक्तदाब म्हणतात. रक्तदाबाचे दोन मोजमाप आहेत, सिस्टोलिक म्हणजे वरचा दाब आणि डायस्टोलिक म्हणजे कमी दाब. सामान्य परिस्थितीत, ते शरीराचे कार्य संतुलित ठेवते. परंतु जर ते सतत खूप जास्त (उच्च रक्तदाब) किंवा खूप कमी (कमी रक्तदाब) होत राहिले तर हृदयविकाराचा झटका, स्ट्रोक, मूत्रपिंडाचे नुकसान आणि इतर गंभीर आजारांचा धोका वाढतो. म्हणूनच वेळोवेळी रक्तदाब तपासणे खूप महत्वाचे आहे जेणेकरून समस्या वेळेवर शोधता येईल आणि त्यावर उपचार करता येतील.
साधारणपणे, निरोगी व्यक्तीचा रक्तदाब सुमारे १२०/८० मिमीएचजी असावा. यामध्ये, १२० सिस्टोलिक आणि ८० डायस्टोलिक दाब दर्शवितो. जर तो १४०/९० मिमीएचजी किंवा त्याहून अधिक झाला तर तो उच्च रक्तदाब मानला जातो, तर जर तो ९०/६० मिमीएचजी पेक्षा कमी असेल तर तो कमी रक्तदाब म्हणतात. अस्वस्थ खाण्याच्या सवयी, जास्त मीठ सेवन, लठ्ठपणा, शारीरिक हालचालींचा अभाव, ताण, धूम्रपान, मद्यपान आणि झोपेचा अभाव अशा अनेक कारणांमुळे रक्तदाबाची पातळी प्रभावित होऊ शकते. याशिवाय अनुवांशिक कारणे आणि वाढते वय देखील रक्तदाबावर परिणाम करते.
रक्तदाब तपासताना या गोष्टी लक्षात ठेवा
बीपी चाचणी योग्य आणि अचूक आहे याची खात्री करण्यासाठी काही महत्त्वाच्या खबरदारी पाळल्या पाहिजेत. चाचणीच्या किमान अर्धा तास आधी चहा, कॉफी, सिगारेट किंवा अल्कोहोल पिऊ नका, कारण यामुळे तुमच्या बीपी रीडिंगवर परिणाम होऊ शकतो. बीपी तपासण्यापूर्वी कोणत्याही प्रकारचे शारीरिक श्रम, धावणे किंवा ताण टाळा आणि स्वतःला विश्रांती द्या. चाचणी दरम्यान सरळ बसा, पाय ओलांडू नका आणि तुमचे हात आरामशीर स्थितीत ठेवा. हात हृदयाच्या उंचीवर ठेवावा जेणेकरून मशीन योग्य दाब नोंदवू शकेल. बरेचदा लोक सतत एका हाताने बीपी मोजतात, परंतु वेळोवेळी दोन्ही हातांनी तपासणे देखील महत्त्वाचे आहे. याशिवाय, जर डॉक्टरांनी सांगितले असेल तर सकाळी आणि संध्याकाळी वेगवेगळ्या वेळी बीपी रीडिंग घेतले पाहिजे जेणेकरून योग्य निकाल मिळू शकेल. वेळोवेळी तपासणी केल्याने औषधे किंवा जीवनशैलीतील बदल काम करत आहेत की नाही हे दिसून येते.
या गोष्टींकडे लक्ष द्या….
चाचणीपूर्वी, दीर्घ श्वास घ्या आणि स्वतःला आराम द्या.
बीपी मशीन नेहमीच कॅलिब्रेटेड आणि विश्वासार्ह असावी.
एकदा वाचून समाधानी राहू नका; किमान ते पुन्हा तपासा.
कोणत्याही असामान्य वाचनासाठी ताबडतोब तुमच्या डॉक्टरांशी संपर्क साधा.
घरी बीपी मॉनिटर वापरा, पण डॉक्टरांचा सल्ला घेत राहा.
( डिस्क्लेमर : या आर्टिकलमध्ये देण्यात आलेली माहिती व उपाय हे सामान्य ज्ञानावर आधारित आहेत. आमचा याला दुजोरा नाही. ते अवलंबण्यापूर्वी तज्ज्ञांचा सल्ला जरूर घ्यावा.)
सौ. मनिषा-थोरात-पिसाळ गेल्या १२ वर्षांपासून पत्रकारिता क्षेत्रात कार्यरत आहेत. ‘‘न्यूज एक्सप्रसे मराठी’’ या पुणे जिल्ह्यातील आघाडीच्या न्यूज पोर्टलच्या कार्यकारी संपादक म्हणून जबाबदारी सांभाळत आहेत. सामाजिक, राजकीय, शैक्षणिक आणि औद्योगिक क्षेत्रातील विविध समाजपयोगी उपक्रमांमध्ये त्यांनी योगदान दिले आहे.
Comment List